Kurucular genellikle "kontrol"ü "mayın tarlası" olarak görmektedir, ancak bu risk mantığını nasıl çözümleyebiliriz?
Yazı: Daniel Barabander, Variant Fund Genel Hukuk Müşaviri
Derleyen: Saoirse, Foresight News
Kripto alanının kurucuları biliyor ki, hukuki açıdan "kontrol hakkı" meselesi pek de risksiz değil. Sonunda herkesin "kontrol hakkı"nın önemini aklına koyduğu için çok mutluyum (bu yıllarda gerçekten de bir hayli ilerleme kaydedildi), ancak "kontrol hakkı"nı nasıl makul bir şekilde değerlendirecekleri konusunda hala biraz kafa karışıklığı olduğunu da fark ettim. Kurucular genellikle "kontrol hakkı = tehlikeli bölge" olarak düşünüyor, ama bunun mantığını nasıl analiz edecekleri konusunda pek bir fikirleri yok gibi görünüyor.
Bence daha uygun bir anlayış, kontrolün esasen bir spektrum olduğu (spectrum, bu yazıda kontrolü bir uçtan (güçlü kontrol) diğer uca (zayıf kontrol) kadar sürekli bir geçiş alanı olarak görmek) kavramıdır. Bu spektrumda kendinizi nerede konumlandırdığınızı netleştirmek istiyorsanız, kendinize iki temel soru sormalısınız:
Kim kontrol gücünü kullanıyor?
Kontrol gücünün kapsamı nedir?
"Kimin Kontrol Hakkını Kullandığı Hakkında"
Temel değişken merkeziyetsizlik derecesidir, spektrum şekli aşağıdaki gibidir (kontrol gücü güçlüden zayıfa doğru):
Tek bir taraf kontrolü → İçsel çoklu imza kontrolü → Bağımsız çok taraflı çoklu imza kontrolü → Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO) kontrolü → Tamamen değiştirilemez
"Kontrol Hakkının Kapsamı Hakkında"
Temel değişken yetki sınırıdır, spektrum şekli aşağıdaki gibidir (kontrol gücü güçlüden zayıfa doğru):
Tam yükseltme hakkı → Zaman kilitli tam yükseltme hakkı → Belirli dış bağımlılık yükseltme hakkı (örneğin oracle değişimi) → Durdurma işlevi hakkı → Tamamen değiştirilemez
Yukarıda belirtilen iki boyutun spektral konumlandırması netleştirildiğinde, bunlar hedef hukuk sistemine uygulanabilir. Kontrol analizi, neredeyse tüm hukuk alanlarına uygulanabilir olduğuna inanıyorum. Hukuki sorumluluğun temel mantığı genellikle "kimin ne üzerinde kontrol hakkı var" etrafında döner.
Para ile transfer yasalarının tanınması örneği olarak: Kullanıcı fonları üzerindeki tek taraflı kontrolün, bir varlığın para transferi yapan (money transmitter) olarak kabul edilip edilmemesi için gerekli şart olduğunu öne sürmüştüm (Tornado Cash davasının kararı farklı bir görüşte olsa da, bu yasal yorum üzerindeki itirazlarımı ilgili makalemde açıkladım). "Tek taraflı kontrol" tanımlanırken şu unsurlar dikkate alınmalıdır: (1) merkeziyetsizlik derecesi; (2) yetki sınırları.
Senaryo A: Tek bir yönetici anahtarı elinde tutar, ancak sadece acil durumlarda protokolü durdurabilir;
Senaryo B: Gerçekten merkeziyetsiz bir DAO, tam yükseltme kontrolüne sahiptir.
Bu iki senaryo, bir iç kişinin tek taraflı kontrolünü oluşturmadığından, hukuki açıdan ilgili projelerin para iletimi sağlayıcıları olarak kabul edilemeyeceği savunulabilir.
Bu kontrol analizi diğer hukuk alanlarına da genişletilebilir. Örneğin, menkul kıymetler hukukundaki Howey testi, "başkalarının çabası" unsurunun özünde, kontrol yetkisine sahip yöneticilerin var olup olmadığını değerlendirmekle ilgilidir ve protokolün teknik kontrol yetkisi seviyeleri, bu değerlendirme için önemli bir kriterdir.
Kontrol spektrumunda nasıl konumlanacağını belirlemek için, belirli bir hukuk sistemi ve hukuk danışmanlarıyla dikkatli bir karar verilmesi gerekir. Ancak makro perspektiften bakıldığında: Kontrol, ticari açıdan kolaylık sağlarken, risk açısından maliyetleri beraberinde getirir. Anahtar, maliyet-fayda analizinin dengesini sağlamaktır ve kontrolün korunmasının temel amacını netleştirmektir. Örneğin, kontrolün korunmasının ana talebi acil durumlarla başa çıkmaksa, yalnızca durdurma fonksiyonunu korumanın "kontrol maliyeti" (hukuki sorumluluk açısından) tamamen yükseltme hakkına kıyasla önemli ölçüde daha düşük olacaktır. İşte, işletmede gerçekten vazgeçilmez olan kontrol ihtiyaçlarını doğru bir şekilde tanımlamak ve buna uygun kontrol seviyesi ile eşleştirmektir.
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
Variant: Şifreleme sektörü hukuki riskleri ve ticari değer dengesi yolu
Yazı: Daniel Barabander, Variant Fund Genel Hukuk Müşaviri
Derleyen: Saoirse, Foresight News
Kripto alanının kurucuları biliyor ki, hukuki açıdan "kontrol hakkı" meselesi pek de risksiz değil. Sonunda herkesin "kontrol hakkı"nın önemini aklına koyduğu için çok mutluyum (bu yıllarda gerçekten de bir hayli ilerleme kaydedildi), ancak "kontrol hakkı"nı nasıl makul bir şekilde değerlendirecekleri konusunda hala biraz kafa karışıklığı olduğunu da fark ettim. Kurucular genellikle "kontrol hakkı = tehlikeli bölge" olarak düşünüyor, ama bunun mantığını nasıl analiz edecekleri konusunda pek bir fikirleri yok gibi görünüyor.
Bence daha uygun bir anlayış, kontrolün esasen bir spektrum olduğu (spectrum, bu yazıda kontrolü bir uçtan (güçlü kontrol) diğer uca (zayıf kontrol) kadar sürekli bir geçiş alanı olarak görmek) kavramıdır. Bu spektrumda kendinizi nerede konumlandırdığınızı netleştirmek istiyorsanız, kendinize iki temel soru sormalısınız:
"Kimin Kontrol Hakkını Kullandığı Hakkında"
Temel değişken merkeziyetsizlik derecesidir, spektrum şekli aşağıdaki gibidir (kontrol gücü güçlüden zayıfa doğru):
"Kontrol Hakkının Kapsamı Hakkında"
Temel değişken yetki sınırıdır, spektrum şekli aşağıdaki gibidir (kontrol gücü güçlüden zayıfa doğru):
Yukarıda belirtilen iki boyutun spektral konumlandırması netleştirildiğinde, bunlar hedef hukuk sistemine uygulanabilir. Kontrol analizi, neredeyse tüm hukuk alanlarına uygulanabilir olduğuna inanıyorum. Hukuki sorumluluğun temel mantığı genellikle "kimin ne üzerinde kontrol hakkı var" etrafında döner.
Para ile transfer yasalarının tanınması örneği olarak: Kullanıcı fonları üzerindeki tek taraflı kontrolün, bir varlığın para transferi yapan (money transmitter) olarak kabul edilip edilmemesi için gerekli şart olduğunu öne sürmüştüm (Tornado Cash davasının kararı farklı bir görüşte olsa da, bu yasal yorum üzerindeki itirazlarımı ilgili makalemde açıkladım). "Tek taraflı kontrol" tanımlanırken şu unsurlar dikkate alınmalıdır: (1) merkeziyetsizlik derecesi; (2) yetki sınırları.
Bu iki senaryo, bir iç kişinin tek taraflı kontrolünü oluşturmadığından, hukuki açıdan ilgili projelerin para iletimi sağlayıcıları olarak kabul edilemeyeceği savunulabilir.
Bu kontrol analizi diğer hukuk alanlarına da genişletilebilir. Örneğin, menkul kıymetler hukukundaki Howey testi, "başkalarının çabası" unsurunun özünde, kontrol yetkisine sahip yöneticilerin var olup olmadığını değerlendirmekle ilgilidir ve protokolün teknik kontrol yetkisi seviyeleri, bu değerlendirme için önemli bir kriterdir.
Kontrol spektrumunda nasıl konumlanacağını belirlemek için, belirli bir hukuk sistemi ve hukuk danışmanlarıyla dikkatli bir karar verilmesi gerekir. Ancak makro perspektiften bakıldığında: Kontrol, ticari açıdan kolaylık sağlarken, risk açısından maliyetleri beraberinde getirir. Anahtar, maliyet-fayda analizinin dengesini sağlamaktır ve kontrolün korunmasının temel amacını netleştirmektir. Örneğin, kontrolün korunmasının ana talebi acil durumlarla başa çıkmaksa, yalnızca durdurma fonksiyonunu korumanın "kontrol maliyeti" (hukuki sorumluluk açısından) tamamen yükseltme hakkına kıyasla önemli ölçüde daha düşük olacaktır. İşte, işletmede gerçekten vazgeçilmez olan kontrol ihtiyaçlarını doğru bir şekilde tanımlamak ve buna uygun kontrol seviyesi ile eşleştirmektir.